De gebeurtenissen op een rijtje...
Januari
1 Invoering verplichte luisterbijdrage voor radiobezitters.
7 De Nederlandse Bioscoopbond besluit dat joden niet langer bioscopen mogen bezoeken.
Prijsbeheersingsbesluit wordt afgekondigd.
10 Afkondiging registratieplicht joden.
Klik voor grotere afbeelding
12 De Hooge Raad spreekt zich in het zgn. Toetsingsarrest uit tegen het toetsen van "alle door de bezettende macht genomen maatregelen" aan andere wetgeving als b.v. het Landoorlogreglement.
14 Begin Engelse V-actie via Franse uitzending van de BBC.
26 In de R.K. Kerk wordt het bisschoppelijk mandement tegen de NSB voorgelezen.
Februari
5 Artsen worden verplicht te verklaren of zij jood zijn.
9 Relletjes in de Amsterdamse jodenbuurt.
10 Eerste nummer van Het Parool verschijnt.
11 WA-man Koot overlijdt in Amsterdam na een vechtpartij
met een joodse knokploeg.
Afkondiging beperkende maatregelen voor joodse studenten.
12 De Amsterdamse 'jodenhoek' wordt door de
bezetters afgesloten.
13 Vorming van de Joodsche Raad voor
Amsterdam.
14 Mussert roept de Nederlanders op dienst te
nemen bij de Waffen SS.
17 Alle beroepsofficieren moeten zich melden.
Metaalarbeiders in Amsterdam-noord staken.
19 De Grüne Polizei doet een inval in een verzamelplaats van joodse knokploegen: ijssalon "Koco" in Amsterdam-zuid. Dit loopt uit op relletjes.
22-23 Als represaille voor de onlusten rondom de inval in ijssalon "Koco" voert de bezetter de eerste razzia’s uit in de 'jodenhoek' te Amsterdam. Ongeveer 400 joodse mannen worden opgepakt en naar het concentratiekamp Mauthausen getransporteerd.
25-26 Als protest tegen de eerste razzia op joodse mannen ontstaat de Februaristaking.
27 Joodse bloeddonoren worden van de lijsten geschrapt.
28 Er worden maatregelen afgekondigd tegen joodse organisaties zonder economisch doel.
Maart
3 Eerste doodvonnis wordt voltrokken.
12 Seyss-Inquart houdt een toespraak in het Amsterdamse Concertgebouw, waarin hij de Nederlanders oproept te kiezen voor het nationaal-socialisme.
Oprichting van de Rijksradio-omroep "De Nederlandsche Omroep".
Verordening waarin wordt bepaald dat in joodse bedrijven een Verwalter wordt aangesteld.
13 Executie van vijftien leden van de verzetsgroep "De Geuzen" en drie Februaristakers; de zgn. achtiendoden.
De omroepverenigingen worden opgeheven.
21 Bij een ruzie tussen NSB-ers en leden van De Nederlandsche Unie in Nieuwenhagen komen twee NSB-ers om het leven.
23 In de gereformeerde kerken wordt een Herdelijk schrijven voorgelezen. Hierin werd de totalitaire staat (ook de Duitse) afgewezen en opgeroepen tot barmhartigheid jegens alle rassen.
26 Rost van Tonningen benoemd tot President van De Nederlandsche Bank.
28 Organisatiebesluit Voedselvoorziening wordt
afgekondigd.
31 Maart Oprichting van de Zentralstelle für jüdische Auswanderung (bureau voor emigratie van joden). Onder het voorwensel dat joden zouden mogen emigreren werd door dit bureau de deportatie voorbereid.
April
Begin Engelse V-actie begint zich op Nederland te richten. Start uitreiking Persoonsbewijzen.
Zie ook het artikel:
Het Persoonsbewijs
1 Colportageverbod voor De Unie.
2 De Padvinderij verboden.
Midden Organisaties van kunstenaars protesteren tegen de plannen voor een Kultuurkamer.
11 Eerste nummer van het Joodsche Weekblad verschijnt.
15 Afkondiging van het besluit dat joden hun radiotoestel moeten inleveren.
19 Melk op de bon.
26 Aardappelen op de bon.
30 Alle afbeeldingen van het levende leden van het koninklijk huis worden verboden.
Mei
1 Beroepsuitoefening door joden in de vrije beroepen beperkt. joodsche artsen, apothekers en vertalers mogen niet langer voor niet-joden werken.
Joden mogen radio meer bezitten.
2 Journalistenbesluit. Journalisten werden o.a. verplicht zich aan te sluiten bij het Verbond van Nederlandsche Journalisten. joden mochten daar geen lid van zijn. Tevens dienden de journalisten loyaal mee te werken met de bezetters.
6 Bepaalde straten in Amsterdam worden aangemerkt als 'joodse straten'.
Joden mogen de effecten en handelsbeurzen niet meer betreden.
15 Joden dienen de (niet-joodse) orkesten te verlaten.
27 Afkondiging van de verordening betreffende de aanfte en verzorging van landbouwgrond in joods bezit.
31 Joden mogen geen gebruik meer maken van zwembaden en opbare parken en geen kamers meer huren in bepaalde toeristen- en badplaatsen.
Juni
Midden Joodse advocaten mogen geen niet-joodse klanten meer hebben.
11 Razzia’s op joden in Amsterdam.
18 Metaalvordering afgekondigd. Verplichting tot inleveren van koperen, loden, tinnen en nikkelen voorwerpen.
24-25 Arrestatie van bijna 400 communisten.
26 Verbod om winkels op zondag open te hebben. Dit treft met name de joodse winkeliers
27 Seyss-Inquart houdt grote redevoering in Amsterdam naar aanleiding van de Duitse invasie in de Sowjet Unie.
28 Arnold Meijer roept op tot vorming van een Nederlandse legioen voor de strijd tegen de Sowjet Unie.
30 Benoeming van een "Gemachtigde voor de reorganisatie van de Nederlandsche Politie".
Arrestaties van A.R.-leden (o.a. wegvoering van Colijn).
Verbod van de traditionele politieke partijen.
Vermindering rantsoenen gas en elektriciteit.
Juli
1 Mussert wijst het idee van Arnold Meijer - betreffende de vorming van een Nederlands legioen - af.
Ministerie van Justitie krijgt een SB-secretaris-generaal: mr. J.J. Schrieke.
Nederland wordt verplicht Duitsland maandelijks 50 miljoen Reichsmark te betalen.
3 Driemanschap van De Nederlandsche Unie wijst deelneming aan de strijd in het Oosten af.
5 Algemeen Handelsblad wordt gelijkgeschakeld.
Ontbinding van de traditionele politieke partijen.
7 Ir. S.J. Louwes en Hirschfeld dringen aan op het sturen van landbouwers naar de bezette delen van de Sowjet Unie.
10 Oprichting van het Vrijwilligerslegioen Nederland.
Midden Intensieve V-campagne van de Engelsen.
18 Duitsers beantwoorden Engelse V-acie met een eigen V-campage: "V = victorie. Duitsland wint op alle Fronten".
25 Het bestuur van Het Nederlandsche Roode Kruis besluit tot steun aan de ambulance voor het Vrijwilligerslegioen Nederland.
RKWV en CNV onder Woudenberg geplaatst.
Gelijkschakeling van De Volkskrant mislukt.
26 Propaganda-materiaal en geschriften van De Nederlandsche Unie verboden.
Eerste groep Nederlandse vrijwilligers vertrekt naar het Oostfront.
28 De Nederlandsche Volksdienst (NVD) wordt opgericht.
29 Secretaris-generaal jhr. mr. A.M. Snouck Hurgonje (Buitenlandse Zaken) treedt af.
Augustus
1 J.N. Breunese treedt af als waarnemend commandant van de Nederlandsche Arbeidsdienst.
Aan personen boven de 14 jaar mag alleen nog maar ‘taptemelk’ verstrekt worden.
Joodse makelaars mogen niet langer voor niet-joodse klanten optreden.
26 Katholiek mandement tegen de gelijkschakeling van het RKWV tijdens de missen voorgelezen.
7 De organisaties van werkgevers zeggen de samenwerking met de bezetter op.
8 Verordening waarin bepaald werd dat "Volljuden" - met een vermogen boven de ƒ 10.000 en bovendien in 1940 een inkomen van tenminste ƒ 3000,- hadden - al hun contante geld en cheques, indien meer dan ƒ 1000,-, dienden te storten op een rekening bij de bank Lippmann-Rosenthal.
12 Het leidersbeginsel in het bestuur der provincies en gemeenten ingevoerd.
Het Vredegerecht wordt ingesteld. Deze instelling hield zich bezig met het berechten van overtredingen tegen NSB-ers en het nationaal-socialisme.
24 Protest tegen de gelijkschakeling van het CNV tijdens protestantse kerkdiensten.
29 Joodse leerlingen worden van Nederlandse scholen verwijderd en op joodse scholen geplaatst.
31 Demonstraties op koninginnedag.
De RAF werpt oranje pakjes sigaretten uit ter gelegenheid van de verjaardag van koningin Wilhelmina.
September
1 Joodse kinderen mogen alleen nog maar naar aparte joodse scholen. In Amsterdam ging deze maatregel per 1 Oktober in.
Werkzaamheden van de gemeenteraden en Provinciale Staten geschorst.
14 Tijdens de missen wordt het mandement tegen de gelijkschakeling van de Katholieke Nederlandsche Boeren- en Tuindersbond en van het Katholiek Onderwijzersverbond voorgelezen.
Jodenrazzia in Twente.
15 Bewegingsvrijheid van joden verder beperkt. Zij mogen niet langer parken, dierentuinen, schouwburgen, cabarets, bioscopen, concerten, bibliotheken en leeszaken betreden. Op deze plaatsen worden bordjes met de tekst "Veroden voor joden" geplaatst.
Verplichte registratie van joods grondbezit bij de bank Lippmann-Rosenthal.
16 Joden mogen niet langer reizen zonder reisvergunning.
19 NSB ageert tegen de NSNAP-Van Rappard.
22 Joden mogen niet langer actief zijn in stichtingen en verenigingen zonder economisch doel.
24 Afkondiging van de verordening dat joden voor de uitoefening van bepaalde beroepen en ambachten een vergunning dienen te hebben.
Oktober
3 Rotterdam per ongeluk door de Royal Air Force gebombardeerd.
7 - 8 Jodenrazzia’s in de Achterhoek, Arnhem, Apeldoorn en Zwolle.
20 Presidium Joodsche Raad aanvaardt de opdracht om een jodenkarthotheek op te bouwen.
Verdere beperking van uitoefening van beroepen door joden.
22 Oprichting van de Nederlandsche Landstand.
Verordening verschijnt dat de joden de niet-joodse verenigingen moeten verlaten.
28 De Joodse Coördinatie Commissie moet verdwijnen.
De Secretarissen-Generaal Schrieke, Frederiks en Hirschfeld roepen op tot gehoorzaamheid.
November
1 Joden mogen alleen nog maar van aparte "joodse verenigingen" lid zijn.
Op basis van het besluit van 20 Oktober worden 1600 werkvergunningen van joodse textielhandelaren ingetrokken.
3 Instelling joodse markten in Amsterdam.
7 Joden mogen niet meer verhuizen of reizen zonder vergunning.
Joden worden geweerd uit bridge-, dans en tennisclubs.
10 De Joodse Coördinatie Commissie wordt opgeheven.
22 Oprichting van de de Nederlandsche Kultuurraad en de Nederlandsche Kultuurkamer.
December
Begin 70% van de artsen protesteert tegen de oprichting van de Nederlandsche Arstenkamer.
1 Begin van de gecoördineerde Duitse aankopen op de zwarte markt (de geheime Blau-Aktion).
5 Alle buitenlandse joden in Nederland moeten zich melden voor 'vrijwillige emigratie'.
12 Mussert zweert trouw aan Hitler.
13 Nationaal Front, NSNAP en Nederlandsche Unie ontbonden.
14 De NSB wordt de enig toegelaten politieke partij.
19 De zinken stuiver komt in roulatie.
20 Oprichting van de Nederlandsche Artsenkamer.
